حسن مثنیِ در کلام دانشمندان
1. سید بن طاووس، كه خود از نوادگان حسن مثنّى است، در مورد عظمت جدّش مىنویسد:«در میان اصحاب و یاران پیامبر اكرمصلى الله علیه وآله وسلم هیچ كس به اندازه علىعلیه السلام فرزندان شریف و بزرگوارى نداشت و اولاد هیچ كدام در فضائل و مناقب به درجه او نمىرسد. بعد از اینكه از مقام حسنین - كه سرور جوانان اهل بهشت اند - بگذریم، در میان اولاد حسنعلیه السلام افراد با شرافتى همچون: حسن مثنّى، حسن مثلّث، عبداللّه بن مثنّى و محمد نفس زكیه وجود دارد و در میان اولاد امام حسینعلیه السلام، بزرگوارانى همچون: امام سجاد، امام باقر، امام صادق، امام كاظم و امام رضاعلیهم السلام و… دیده مىشوند كه هر انسان با انصافى به فضائل و مناقب والاى آنان معترف است تا آنجایى كه عارفان برجستهاى همچون: ابویزید بسطامى به سقایى منزل امام صادقعلیه السلام افتخار مىكرده و معروف كرخى به دربانى حضرت رضاعلیه السلام بر خود مىبالید و این چنین فرزندانى كجا براى سایر اصحاب یافت مىشوند.»
2. ابن عنبه، شخصیت شناس معروف قرن نهم:
«كنیه حسن مثنّى ابومحمد و مادرش خوله دختر منظور بن زبان است. او كه در عصر خود متولّى موقوفات علىعلیه السلام بود، در ایفاى نقش و مسئولیت خطیر خویش كمال همّت و تلاش را به كار برد. هنگامى كه عمر بن على از او درخواست كرد كه وى را نیز در تولیت موقوفات امیرالمؤمنینعلیه السلام شریك گرداند؛ حسن مثنّى نپذیرفت و به او گفت: به خدا سوگند! من سفارشها و شرائطى را كه جدّم علىعلیه السلام قرار داده است هیچگاه تغییر نخواهم داد. چرا كه او شرط كرده است متولّى موقوفات خیریّه وى فقط فرزندان فاطمىاش باشند نه غیر آنان.»
3. شیخ مفید نیز در این مورد چنین مىنویسد:
«حسن مثنّى شخصیّتى جلیل القدر، سرآمد خوبان روزگار، اهل فضل و تقوا و پارسایى و متولّى صدقات و امور خیریّه جدّش امیرمؤمنان علىعلیه السلام در عصر خود بود.»
آنگاه به نقل ماجراى وى با حجّاج بن یوسف اشاره كرده است و حضور وى را در حماسه كربلا مىستاید و در ادامه مىگوید:
«او با دختر امام حسینعلیه السلام ازدواج كرد و در 35 سالگى از دنیا رفت.»
منابع:
1. الطرائف، ص 520.13.
2.عمدة الطالب فى انساب آل ابىطالب، ص98.
3.ارشاد، ج 2، ص 26.